Yok artık! Fiyatlar asla yukarı dönmeyecek mi

Değerli dostlar, piyasaları analiz ederken kasım ayından itibaren "nakit kraldır" tezini merkez kabul etmiş ve emlak dahil dinamik bütün piyasa bileşenlerini bu bağlamda sorgulamıştık. Özellikle emlak hakkında bana gelen mesajlarda bir ayrıntı dikkatimi çekti; birçok okuyucumuz "nakit kraldır" sözünü "kalıcı bir fiyat" kırılması olarak algılamış ve "Bir daha emlak fiyatları yukarı dönmez" çıkarımına ulaşmış. Varmak istediğimiz nokta bu değildi. Tez çok açık: Kısa vadede emlak değerlerinde diğer piyasalarda olduğu gibi "zirve" test ediliyor, geri çekilmeler olacak, nakit parada bekleyebilenler ve alım için acele etmeyenler daha çok fırsat yakalayabilirler. Gelen mesajlar sonrası, bugün aynı konuya "farklı açıdan" bakmak ve "Türkiye neden değerlendi, bu topraklar önümüzdeki dönemde neden daha da değerlenecek" başlığı altında yeni sorular sormak ve cevaplamak istiyorum. 1- İstanbul ve çevresinde emlak fiyatları neden bu kadar hızlı yükseldi? 2- Türkiye'de bugüne kadar görülemeyen ama son dönemde "görünür" hale gelen dinamik nasıl açıklanabilir? 3- Mucize bizden mi yoksa dünya genelindeki değişimden mi kaynaklanıyor? 4- Bu hareket daha ne kadar devam edebilir? Dünyadaki bozulma bizi nasıl etkileyecek? Bu sorulara "Türkiye ekonomik mucize yarattı" ve/veya "AB yolunda ilerliyor" gibi cevaplar vermek "yaşananları" analiz etme zahmetinden bizleri kurtaran ama aslında "gerçekte" ne olduğunu "algılamadan" atlamamıza yol açan kolaycı bir eylem. Bu noktada kilit sorumuzu soralım: Son 7 yılda dünya genelinde ne oldu ve sistem temelinden değişmeye başladı? Cevap çok zor değil: 11 Eylül sonrası dünyadaki fiyatlama dinamikleri değişmeye başladı. Peki fiyatlamanın değişmesine yol açan ve özellikle sermaye, para, emlak piyasalarında "fon sahiplerine" eskisi gibi ince eleyip sık dokumadan risk alma iştahı veren olay ne? 11 Eylül ile değişen yapı 1- 1980'lerden 2001'e kadar oluşan yükseliş dalgalarında hareket "tepe" bölgesi olarak 39-40 dolar arasına kadar tepki verebiliyor ve genel ortalama 39-40 dolar seviyesinin dahi çok altında. Hatta 10-15 dolar aralığına kadar sarkan birden çok dalga var. 2- 2001'de yaşanan 11 Eylül saldırısıyla "genel yapı" değişiyor ve özellikle 1989 sonrası çöken çift kutuplu düzenin yerini "ABD ve Ortadoğu kaynaklı terör" olarak tarif edilebilecek iki taraf üzerine kurulan yeni bir "çift kutup" alıyor. Daha açıkçası; 1989 sonrası kayan "paradigma" yeniden kayıyor. 3- 2003 sonrası yeni dünya düzeni daha kesin yerleşmeye başlıyor ve özellikle "savaş" algılamasının genele hâkim olduğu bir yapı içinde "petrol fiyatları" ilk etapta 78 dolara daha sonra 100 dolar sınırına kadar tırmanıyor. 4- Bu trend içinde daha önce aynı maliyet ile çıkardığı petrolü 10 ila 40 dolar arasında satanlar, mallarını ortalama 60-80 dolar bandı üzerinde satmaya başlıyorlar. Ortaya çıkan bu marjinal para dünya genelinde "para, sermaye, emlak" değerlerine akmaya başlıyor ve gelişmekte olan hatta gelişmiş piyasalarda gördüğümüz "fiyatlanma" süreci ortaya çıkıyor. Fiyatlar artar mı Değerli dostlar, bu noktada yeni bir soru soralım: Yukarıda anlattığımız "kayan paradigma" ile Türkiye'nin dünya üzerindeki konumu daha değerli hale gelmedi mi? Özellikle emlak değerlerine, son yıllarda akan paranın altında, tarif ettiğimiz "paradigma kayması ile değerlenen Türkiye" gerçeği yok mu? Mutlaka var... Yeni dünya düzeninde daha doğrusu yüksek petrol fiyatı ile "paraya boğulan bölgeler" ve bu bölgelere yakın olan "ayak basılacak tek medeni toprak" olması itibariyle Türkiye mutlaka daha fazla değerleniyor. Yeni dünya düzeninin kalbi Türkiye'nin doğusunda kalıyorsa, buraya giden yollarda "merkez olarak" görülebilecek tek bir yer var orası da Türkiye. Bu noktada yeni bir soru soralım: Yukarıda anlattığımız yapı "geri dönmeye başlarsa" ne olur? Çok kısa bir cevap verelim: Genleşme durur ama Türkiye'nin "bölgenin merkezi" olma iddiası hangi tez hayata geçerse geçsin değişmez. Sonuç: Anlattığım para akışı dünya genelinde bütün gelişmekte olan piyasaları etkiledi. Kiminde borsa daha fazla arttı kiminde emlak değerleri. Örneklersek; Türk borsası kendine rakip diğer ülkelerle kıyaslanınca onlar kadar tepki veremezken, emlak değerleri özellikle İstanbul ve çevresi diğer ülkelere göre daha hızlı tepki verdi. Uzun lafın kısası: 2001 sonrası "ortaya çıkan yeni dünya düzeninde" bu bölge parladı ve sistem kırıldığında "fiyatlarda geri çekilmeler oluşsa" bile "önümüzdeki dönemde de" yeniden parlayacak...