Yabancı satıyor, yerli bakıyor, faiz dört yılın zirvesi yüzde 25’i denedi

İSTANBUL - Yabancı yatırımcıların Türkiye’deki pozisyonlarını azaltma çabası dün de sürdü. Yerli yatırımcıların çok aktif işlem yapmadığı piyasalarda bono faizleri bir ara yüzde 25’e ulaşarak Aralık 2004 tarihinden bu yana gördüğü en yüksek seviyeyi test etmiş oldu. Gün içerisindeki zayıf gerilemeye rağmen gösterge faiz günü 0,94 puan yükselişle yüzde 24.7’den kapatabildi. Yerli yatırımcıların 1.70’ler civarındaki satışları yüzünden dün de bu seviyenin üzerinde tutunamayan dolar kuru ise günü 3.7 YKr düşüşle 1.6540 YTL’den, avro ise 8.3 YKr’lik kayıpla 2,054 YTL’den tamamladı. Dünyada hisse senedinden kaçış hızlanırken, İMKB’de bundan nasibini aldı. Yazın gelen yabancı gitti İMKB dün sabah saatlerinde düşüşünü sürdürürken, öğleden sonra dolar kurundaki toparlanmayla moral buldu. Son yarım saatte artan alımların etkisiyle borsa günü 160 puan yükselişle 24.336 puandan kapattı. Hisse senetlerinin ortalama değer artışı yüzde 0.66 düzeyinde kaldı. Yaklaşık bir aydır hızlanarak devam eden global finansal kriz yüzünden Türkiye’den de hızlı bir yabancı çıkışı yaşandığı ve faiz, döviz kurları ve İMKB’nin gelinen bu seviyesinde yerli oyuncuların neredeyse hiç katkısının bulunmadığını söyleyen bankacılara göre yazın Türkiye’ye giren 9 milyar dolarlık yabancı girişi son bir ayda ülkeden ayrıldı. Ağustos ayından bu yana bono piyasasından 4 milyar dolar, hisse senedi piyasasından ise 2 milyar dolarlık çıkış yaşanmasına karşın asıl mevduat, swap, gecelik repo gibi yabancı yatırımcıların yüklü yatırım yaptıkları kısa vadeli enstrümanlardan ne kadarlık çıkış yaşandığına ilişkin resmi veriler bulunmadığı için ‘ne kadarlık yabancı çıkışı oldu’ sorusunun yanıtı tahminin ötesine geçemiyor. Bankacılık sektörünün tahmini ise geçtiğimiz yaklaşık 2-3 aylık süreçte Türkiye’den 15 milyar dolar civarında yabancı sermaye çıkışı yaşandığı yönünde. Avrobondlar sudan ucuz Zaten BDDK verilerine göre Türklere ait döviz tevdiat hesapları (DTH) 3 Ekim 21 Ekim tarihleri arasında yaklaşık 11 milyar doları aşkın azalmış görünüyor. Uluslararası piyasalardan işlem gören ve 100 dolar üzerinden iskontolu ihraç edilen Türk avrobondları da tarihinin en düşük seviyelerini zorluyor. 2036-2038 vadeli avrobondlar son aylarda diğer kısa vadeli kâğıtlara göre daha hızlı değer kaybına uğrayarak dün 50 dolarlar seviyesine kadar geriledi. Bu kâğıdın 100 dolardan ihraç edildiğini ve daha birkaç ay önce 80 dolarların üzerinden işlem gördüğünü hatırlatan bir bankacı 50 dolarlık fiyatı “Sanki Türkiye battı” sözleriyle eleştirdi. Bu kâğıtların son aylardaki kaybı ise yüzde 40 oldu. Vergi döviz sattırdı Dün sabah saatlerinde 1,72 YTL’ye kadar yükselen dolar kuru öğleden sonra Türk şirketlerinin vergi ödemek için yaptığı satışlarla gerilemeye başladı. Aynı saatlerde Avrupa Merkez Bankası Başkanı Trichet’ihn faiz indirebiliriz açıklaması yapması ise hareketi biraz daha kuvvetlendirdi. Bankalararası piyasada dolar kuru bir ara 1,65’lerin altını da denedi. Ancak bankacılık çevreleri bu düşüşün kalıcı olduğuna ilişkin bir beklentiye girmek için çok erken olduğu koınusunda uyarıda bulundu. 15 Kasım’a kadar satar Bu arada yabancı yatırımcılar içinde son dönemde yaptıkları yüklü satışlarla dikkat çeken hedge fonların dün de bu satışları sürdürdüğü görüldü. Hedge fonlara yatırım yapanların kasım ayı ortasına kadar paralarını çekebilmek için başvurabilmeleri yüzünden bu fonlardan gelen satışlar yaklaşık 15 gün daha yüklü şekilde sürecek gibi görünüyor. Kendilerine yatırım yapan müşterilerinin fonları bozdurup parasını alması halinde nakit ihtiyacı artacak olan hedge fonların tüm dünyada panik halinde satışa yöneldiğine dikkat çeken bir bankacı ise şu değerlendirmede bulundu: “Ancak sadece hedge fonlar satmıyor. Yabancı bankalar, tradelerlar, fonlar... Bu yüzden her sabah bu sefer tepki alımı gelir düşüş durur diyoruz ama bir türlü durmuyor. Eğer dünya borsaları toparlarsa dünya mali piyasaları da toparlayacaktır. Yani ilk gösterge borsalar olacaktır.” ‘Ümüğümü sıktırmam’ sözü piyasada moralleri bozdu Türkiye ile benzer konumda olan ülkelerin IMF ile anlaşmaya başlaması ve Ukrayna ve Macaristan’ın IMF ile anlaşma imzalamasına karşın önceki gün Başbakan Erdoğan’ın ‘IMF ile otururuz ama ümüğü de sıktırmayız’ açıklaması şok etkisi yarattı. Dünya krizin pençesine düşerken ve her ülke siyasi ve para otoriteleri ile ortak çalışma ve önlemler alırken, Türkiye’nin kriz konusunda program ortaya koyamaması morolleri bozdu. Bir bankacı, “Türkiye global krize karşı derli toplu bir program açıklayamıyor. Başbakan çıkıyor ‘ümüğü de sıktırmayız’ diyor. Bu durum dünyaya karşı hiç de güven verici değil. İyi mesajlar vermiyoruz” dedi. Türkiye’nin kapsamlı bir program hazırlayıp, IMF ile en azından ihtiyati stand-by yapmasının uluslararası sermaye açısından bir nebze de olsa Türkiye’nin elini kuvvetlendireceğini söyleyen bir ekonomist ise şunları söyledi: ‘Ekonomi küçülür’ “Ekonomi dip yaptıktan sonra önlem alıp IMF ile anlaşma yapmamalıyız. Bugünden önlem alıp tahribatı azaltabiliriz. Dünyada ciddi bir resesyon var. Bu özellikle 2009 yılında Türkiye’yi de etkileyecek. Eğer ciddi önlemler alınmazsa 2009’da Türkiye’de de reel kesim büyümesi 2001 krizinden sonra ilk kez eksiye inebilir. Şu anki Türkiye büyüme tahminiz yüzde 2’lerde ancak daha aşağılara çekeceğiz” diye konuştu. Çılgın Türkler dövizde sörf yapıyor Son günlerde büyük Türk yatırımcılarının kurdaki dalgadan para kazanmaya çalıştıkları da gözleniyor. Geçen haftadan bu yana dolar kurunun 1.70 YTL’lere ulaştığı dakikalarda büyük miktarda işlem yapan yerli yatırımcılardan döviz satışı geldiğine dikkat çeken bankacılar, buna karşın kurlar 1.68’lere indiğinde de aynı kesimin dolar aldığını söylüyor. Bu yüzden kurlarda 1.68-1.70 YTL. aralığında bir sıkışma yaşandığı görülüyor. 2001 krizinde dolar kurunun en son 1.7040 YTL’ye kadar yükselmesinin ise yerli yatırımcılar açısından psikolojik bir direnç seviyesi olduğunu bu yüzden bu seviyelerde satışların yoğunlaştığını söyleyen bir bankacı, “Eğer bu hafta 1.70’leri aşmazsak biraz daha rahat nefes alabileceğiz. Ancak YTL için dip bu demek için çok erken” değerlendirmesinde bulundu. Dünya yine kan kaybetti Küresel ekonomiye ilişkin kaygılar dünya borsalarını vurmaya devam ediyor. Dünya ekonomilerinin 2009 yılında resesyona gireceği ve eksi büyüme rakamları olmasa bile sıfıra yakın büyümelerin öncelikle şirket kârlarını olumsuz etkileyeceği paniği borsaları vuruyor. Dün de satıcılı bir gün geçiren borsalarda ilk vurgun Asya borsalarında yaşandı. Japonya’da Nikkei endeksi yüzde 6,42 oranında gerilyerek son 26 yılın en düşük düzeyine geriledi. Güne Asya borsalarındaki düşüş yüzünden satıcılı başlayan Avrupa’da ise ise kapanışa doğru ECB’nin faiz indirimi yapılabileceği açıklaması bile zayıf bir toparlanma yarattı. FTSE 100 Endeksi günü yüzde 0.79, Almanya’da DAX yüzde 0.22, Fransa’da CAC 3.96 düşüşle kapattı. ABD borsası da güne düşüşle başladı. Olumlu bazı ekonomik verilere rağmen gazete baskıya girerken ABD’de Dow Jones yüzde 2.5, Nasdaq ise yüzde 2.02 değer kaybıyla işlem görüyordu.