Mortgage, nihayet Meclis de

Kamuoyunda mortgage kanunu olarak bilinen "Konut finansmaný sistemine iliþkin çeþitli kanunlarda deðiþiklik yapýlmasý hakkýnda kanun" tasarýsý nihayet Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüþülmeye baþlanýyor. Bu kanun neden hazýrlandý ve amacý nedir? Bu kanunun temel amacý vatandaþlarýn nitelikli konut sahibi olabilmesi için gerekli finansmaný saðlayacak saðlýklý altyapýyý oluþturmaktýr. Türkiye'de konut finansmaný 1990'lý yýllara kadar kamu kuruluþlarý tarafýndan saðlandý. 1950' li yýllara kadar çok aktif olan Emlak Kredi Bankasý'nýn yanýsýra 1950'lerden itibaren Sosyal Sigortalar Kurumu, 1976-80 döneminde Bað-Kur, 1960'lardan itibaren Oyak gibi sosyal yardým kuruluþlarý 500 binden fazla konuta kaynak saðladý. Toplu konut fonunun oluþturulmasý ile beraber bir milyonun üstünde konutun finansmanýna devlet tarafýndan destek olundu. Türkiye'de uygulanan konut edindirme amaçlý sistemler istikrarlý bir model oluþturamadý. Bu durumun bir çok nedeni var: Makro ekonomik istikrarsýzlýk Uygun maliyetli finansman kaynaklarýnýn sýnýrlý olmasý ve sürekli bir kaynak yaratýlamamasý Kamu tarafýndan sübvansiyonlu kurulan bu sistemlerin iyi yönetilememesi Modellerin bir kýsmýnýn yanlýþ ve düzgün tesis edilememiþ olmasý Kurulan bu kamu bazlý konut finansman sistemlerinde kamu kaynaklarý doðru kullanýlamadý. Süubvansiyonlar doðru yerlere yönlendirilemedi. Kamunun destek olmasý gereken dar gelirli vatandaþlardan ziyade verilen kredilerin bir bölümü rant arayýþýnda olan kesimlere yönlendirildi. Sistemler þeffaf olamadý. Kamunun "vatandaþa destek olmak amacýyla" ne kadar para aktardýðý bilinemiyor. Oluþturulan kurumlar çok maliyetli çalýþtý. Türkiye'de bütün bunlar olurken geliþmiþ ülkelerin yanýsýra Þili, Meksika, Brezilya, Malezya, Kolombiya, Yunanistan gibi geliþmekte olan bir çok ülke piyasa bazlý etkin iþleyen konut finansman sistemlerini kurdular. Yeni mortgage kanunu, 1990'larda bankalarýn konut kredisi vererek baþlattýðý piyasa bazlý konut finansman sisteminin kalýcý, etkin ve saðlýklý bir hale getirilmesini, diðer geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkelerde uygulanan sistemlerin Türkiye'de kurulmasýný saðlayacaktýr. BAHADIR TEKER