Krediyle ev almanın dayanılmaz işkencesi

Kapitalizmin ‘sosyal’ uygulamalarının en önemli göstergelerinden biriydi mortgage… Gelişmiş ülkelerde vardı ama bizde yoktu. Hep o ülkelerde yaşayanlara imrendik. O ülkelerin vatandaşları çok kolay konut sahibi oluyor; hatta ikinciyi, üçüncüyü alıyorlardı. Ama biz öylece bakıyorduk. Konut almak için ya anadan babadan kalacakları bekliyorduk ya da emekliye ayrılmayı… İmkanı olanlar ise oradan buradan borç alarak bir ev sahibi oluyordu. Kısaca mortgage sistemi bizde yoktu. Gün geldi kapitalizmin tarihte yaşadığı en büyük kriz bu mortgage yüzünden çıktı. İnsanlara konut almayı kolaylaştırdığı söylenen sistemin aslında nasıl bir canavar olduğu ortaya çıktı. Mortgage kapitalizmin sosyal yüzü gibi görünüyordu ama aslında en vahşi yanıydı. Sanki bedava ev veriyordu! Ev al diye para veriyordu ama verdiğinden çok çok daha fazlasını geri alıyordu. Almakla kalmıyor insanların tüm hayatını da ipotek altına alıyordu. Doymak nedir bilmeyen bir iştahla yıllarca insanları bankaların kölesi yapıyordu. Yerinden bile kıpırdatmıyordu. Borcunu ödersen sorun yok ama oldu da ödeyemedin o zaman yandın! Allahtan biz tam olarak göremeden tepetaklak oldu sistem. Yoksa kredi kartları borcu yüzünden bile çok ciddi boyutlarda sorun yaşayan bir toplum olarak boyutları kredi kartlarından kat kat fazla olan mortgage borçları yüzünden herhalde çıldırırdık. Tahmin bile edemiyorum. Şimdi kapitalizmin önde gelenleri bu krizden yeni bir çıkış yolu arıyor. Eminim bulurlar da… Çünkü serbest piyasada arz talep dengesi ekseninde emeğin sömürülmesi üzerine kurulan bu sistemin sınırları çok kesin olmadığı için mutlaka bir yol bulunacaktır. Zaten kapitalistler değil mi, aslında sosyalist sistemlerin bazı özelliklerini alıp kendilerince uygulayanlar! Mortgage’ta bunlardan bir tanesi zaten. Sözde çok uzun vadelerle kira öder gibi düşük faizlerle ev sahibi oluyorsun. Tabi parayı bankadan faiziyle ödünç alıyorsun. Şimdi bana mortgage sisteminin avantajlarını savunanlar çıkacaktır. Ben de biliyorum elinde çok az birikimi olanların ancak bankalar sayesinde konut alabildiğini. Ama bu insanlar konut almak için hem yıllarca çok büyük bir faiz yükünün altına giriyor, hem de olası krizlerde ödenemeyecek krediler yüzünden neredeyse kendi hayatlarını tehlikeye atıyor. Kabul ediyorum, bankalar konut almak için insanlara çok büyük destek oluyor ama bu desteğin karşılığında verdiğinden çok daha fazlasını alıyor. Ama bu verilen ödünç paraların bedellerinin bu kadar ağır olmaması gerekiyor.