İnşaat Sektöründe Büyümenin Sonuna Gelindi
Türkiye Makina Mühendisleri Odası (TMMOB) Sanayinin Sorunları bülteninde, TÜİK, Merkez Bankası, Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, IMF verilerinin kullanarak İnşaat Sektörünü analiz etti. Veriler sonucunda inşaat sektöründe büyümenin sonuna gelindiği yer aldı.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) bünyesinde her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez tarafından hazırlanan Sanayinin Sorunları ve Analizleri Bülteni’nde inşaatla büyümenin sonuna gelindiği tespiti yapıldı.
TÜİK, Merkez Bankası, Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, IMF verilerinin kullanıldığı analizde, inşaatın konut ve ofis ayağındaki satışlarında hızlı bir daralma olduğu, kentsel yatırımlar ve kamu-özel işbirliği projelerinde de sorunların hızla büyüdüğü vurgulandı.
Analizde, krizle beraber en hızlı istihdam kaybı gösteren sektör inşaat olduğu, 2018 Mayıs ayında 2 milyon 28 bin olan inşaat istihdamı 2018 Ağustos ayında ise 1 milyon 972 bine kadar indiği belirtildi. İnşaatta işçilik maliyetlerinin de tüketici fiyatlarının çok altında kaldığı, Temmuz ayı itibariyle son 12 ayda inşaat işçilik maliyetleri %17 artarken aynı sürede tüketici fiyatlarının %20’ye yakın artış göstermesi, inşaat çalışanlarının reel gelirlerinde hızlı bir erime yaşandığı ifade edildi.
Konut Satışları Geriledi
2018’in ilk dokuz ayındaki toplam konut satışının 2017’nin ilk 9 ayının satışlarından %2,7 geriye gittiği ifade edilen analizde öne çıkan tespitler şu şekilde:
* Yeni konut satışlarında ise 2018’in ilk 9 ayındaki satışlar 466 binde kaldı ve önceki yılın satışlarının %2,2 gerisine düştü.
*Satışlarda azalma, kredili yani ipotekli satışlarda daha belirginleşti. 2018’in üçüncü çeyreğindeki ipotekli satışların 112 binden 54 bine gerilediği ve önceki çeyreğe göre %52’ye yakın azaldı.
*Konut satışlarının üçte birinden fazlasını oluşturan ipotekli satışlardaki gerileme, daha çok konut kredisi faizlerinin artışı ile ilgili oldu. 2018 Temmuz ayında konut kredisi faiz oranları %13,5 düzeyindeydi. Temmuz’dan itibaren artışa geçen konut kredisi faizleri, 2018 Kasım başında %29’un üzerine çıktı.
*Konut fiyatlarında hissedilir düşüşler yaşanıyor. Konut fiyatlarında yıllık artışlar, tüketici, özellikle de sanayici fiyatlarının çok gerisinde. Merkez Bankası verilerine göre, Ağustos itibariyle son 12 ayda İstanbul’da konut fiyatları ancak %3,7 artabildi. Artış, Ankara’da %5,9, İzmir’de %13,3 olarak gerçekleşti. Ağustos itibariyle 12 ayda üretici fiyat artışı ise %32’yi buldu. Bu, konut fiyatlarındaki artışın, enflasyonun neredeyse dörtte biri boyutunda kaldığını gösteren çarpıcı bir sonuç.
*Sanayici fiyatları Ağustos itibariyle yıllık %32 artış gösterirken inşaat malzemesi fiyatlarındaki artış %41’i aştı.
*AVM, ofis, otel, depo ve hastane yatırımlarında da krizin bütün izleri görülmeye başlandı. AVM’lerde boşluk oranı hızla artıyor.
*İnşaat maliyetlerinde meydana gelen artışlar ve yatırımcı finansman sıkıntıları sebebiyle 18 AVM’nin açılışı gerçekleştirilemiyor.
*İstanbul'daki ofis stokunun %34’ünü oluşturan Merkezi İş Alanı’nda A sınıfı binalardaki kiralarda önemli düşüşler yaşanıyor. 2017 sonunda metrekare başına aylık kira 24,8 Dolar iken 2018 3. çeyreğinde 21,8 Dolara indi.