Emlak enkazını faiz vinciyle kaldırmak yeni balonlar yaratabilir

Her ne kadar "ekonominin maestrosu" olarak tanınsa da FED başkanlığı döneminde izlediği kolay kredi politikası ile emlak sektöründeki aşırı değerlenmenin sorumlusu olarak gösterilen Alan Greenspan'in hatasına FED'in şu andaki başkanı Ben Bernanke de düşecek gibi görünüyor. Bloomberg'de yer alan bir habere göre FED bu yıl içinde faiz oranlarını yıllık enflasyonun altına çekebilir ve bu durum emlak dışındaki yeni varlıklarda balon oluşmasına neden olabilir. Şu anda yüzde 3,5 seviyesinde bulunan gösterge faiz, yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 2,5 çıkan enflasyon oranının 1 puan gerisinde. Bugünkü toplantıda ise yarım puanlık bir indirime yüksek olasılık tanınıyor. Chicago Emtia Borsası'nın vadeli işlemler piyasasında 6 ay içinde faizlerin en az yüzde 2,25'e ineceği fiyatlanıyor. Ağustos ayında yaşanan çalkantı sonrası faiz indirimlerine başlayan, son olarak iki hafta önceki 0,75'lik indirimi ile daha da agresif bir indirim sürecine gireceğinin işaretini veren Bernanke'nin bugünkü Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında en az çeyrek puanlık bir indirime daha gitmesi bekleniyor. Kimi uzmanlara göre indirim 0,75 puan bile olabilir. Bloomberg'e konuşan Yale Üniversitesi öğretim görevlilerinden ünlü ekonomist Robert Schiller'e göre tüketici psikolojisinde bir değişim yaşanıyor ve FED artık faiz oranlarını enflasyon seviyesinin altına çekmek zorunda. Finansbank ekonomistlerinden İnan Demir'e göre ise, düşük faizlerin yeni bir balon yaratmayacak denemez ama şu an için asıl endişe enflasyonun kontrolden çıkması. Referans'a konuşan Demir, "Borsa balonunun sönüp bunun konut balonuna dönüşeceği öngörülememişti. Şu an için balon değil enflasyon sorunu var. Greenspan döneminde daha olumlu bir küresel ekonomi havası hakimdi. Bernanke ise enflasyonist baskıların arttığı bir dönemde çalışıyor. Bu yüzden işi daha zor. Bernanke liderliğindeki FED'in bu nedenle resesyon kaygıları geçtikten sonra Greenspan'in aksine çok daha hızlı bir faiz artırımına gideceğini öngörmek mümkün" dedi. Faizin 2,5'e indiği dönem emlak balonu şişti FED'in aslında bugün içinde bulunduğu durum Greenspan döneminde izlenen düşük faiz ve kolay kredi politikasından kaynaklanıyor. O dönemde de faizler yüzde 2,5 seviyelerine kadar düşmüş, düşük faiz oranları ile kredilere olan talep iyice artmıştı. FED'in en son faiz oranlarını yüzde 2,5 seviyesine kadar çektiği dönem 2005 yılıydı ve 3 yıl süren emlak patlamasının tam ortasıydı. 3 yıl boyunca toplam 2.9 trilyon dolar yeni ev kredisi alan tüketiciler emlak piyasasında şişkinlik yaratmıştı. Çünkü düşük faizler sayesinde krediler bu kadar kolay alınabilir hale gelince ortaya kendine yatırım yapacak yer arayan bir para bolluğu çıkmıştı. Bu para da en güvenilir yatırım araçlarından biri olarak görülen gayrimenkullere, yani emlak sektörüne akmıştı. Aldıkları kolay krediler sayesinde ABD'lilerin ev talebi artınca da sektör genelinde fiyatlar el yakmaya başlamıştı. Emlak sektöründe ortaya çıkan balonun ardından faizler yavaş yavaş artırılmıştı. Ancak geçen yılın ortasına kadar faiz artırımına devam eden, sonrasında eylüle kadar beklemeyi tercih eden FED, ülke ekonomisi yavaşlamaya başlayınca bugün yaşanan tablo ile karşı karşıya kaldı: Resesyona sürüklenen bir ekonomi ve değerini hızla kaybeden emlak piyasası. FED bu tablo karşısında yeniden faiz küreğine asılıp indirime başladı. Yani FED faiz politikası ile ABD ekonomisinde patlayan emlak balonunun enkazını kaldırmak için yeniden faiz indirimine sığınırken bir anlamda başka balonları da şişirmeye başlıyor. Tehlike bölgesinin acısı sonra çıkar Enflasyonun altındaki faiz oranlarına "negatif faiz" deniyor ve uzmanlara göre negatif faize geçilmesi Bernanke'nin "acil durum" ilanı olarak da algılanabilir. 1974 yılından bu yana ABD hane içi gelirlerinde görülen ilk düzenli düşüş karşısında vergi iadelerini içeren yeni mali teşvik planı da geçen haftalarda Kongre tarafından kabul edilmişti. Şimdi bir yandan kolay kredi imkanı sağlayan düşük faizler, diğer yandan devlet bütçesinden tüketimi teşvik etmek için yapılacak harcamalar gündemde. Bloomberg bu tablonun her zaman belirli varlıklarda aşırı değerlenme ve balonlara yol açtığına ve bunların acısının da ilerleyen yıllarda çıktığına dikkat çekiyor. Negatif faiz oranlarının çok ciddi bir "tehlike bölgesi" olduğunu söyleyen eski FED guvernörlerinden Marvin Goodfriend'e göre FED faizleri gevşetme konusunda hatalar yapıyor. Bloomberg'e konuşan Goodfriend, faiz indirimlerinin hem enflasyonu ciddi biçimde tetiklediğini hem de varlıklarda çok uzun zaman sürecek bir aşırı değerlenme süreci başlattığını belirtiyor. Beklenti 0,50 ama piyasaları asıl veri akışları etkileyecek Bugünkü Açık Piyasa Toplantısı (FOMC) kararına kilitlenen piyasalar içinse karar sonrası için senaryo çizmek artık daha zor. Ne faiz indirimleri ne de mali teşvik planından tatmin olan küresel piyasalar FOMC ister 0,25 isterse yüzde 0,50 indirim yapsın, bu karara çok ciddi bir tepki vermeyecek. Piyasalarda en fazla fiyatlanan olasılık FED'in 0,50 puanlık bir indirime gireceği yönünde. 0,25'lik indirime ise biraz daha az şans tanınıyor. 0,75 puanlık bir indirim neredeyse gündemde değil. FED'in şu ana kadar piyasaların istediğini verdiğini söyleyen Finansbank ekonomisti İnan Demir'e göre FED 0,50'lik bir indirim yapsa bile piyasalar artık bunun bir çare olmadığını biliyor. FED'in eylülden beri her faiz indirdiğinde piyasalarda olumlu hava yaşandığını ancak ABD'den gelen kötü şirket bilançoları ve ekonomik veriler karşısında morallerin bozulduğunu söyleyen Demir "FED ne indirimi yaparsa yapsın piyasalar temelde ABD ekonomisinden gelen bu veri akışını takip edecek" dedi. Demir, bu nedenle önümüzdeki 6 ayın piyasalar için dalgalanma ile geçeceğini öngörüyor. ABD Merkez Bankası, daha resesyon sorununun önüne geçemeden, faiz indirimlerinin ekonomide yeni bir balon yaratacağı tartışmaları başladı...