Çöküş sürüyor, piyasalarda kötü günler henüz bitmedi

Wall Street'in yazdığı toplam zararın 400 milyar doları bulması beklenirken iki gün içinde çalan 4 alarm zili aylardır "en kötü zamanların sonuna geldik" rehavetine kapılan piyasaları silkelemeyi başardı. İlk olarak pazartesi günü kredi derecelendirme şirketi Standard&Poor's (S&P) Wall Street'in 3 devi Lehman Brothers, Morgan Stanley ve Merrill Lynch'in kredi notunu "daha fazla zarar yazabilecekleri" beklentisi ile düşürdü. Aynı gün içinde ABD'nin en büyük bankalarından biri olan Wachovia bankasının CEO'su Kennedy Thompson zarar sonrası görevinden alındı. Bu gelişmelerin ardından piyasalar için iki kötü sürpriz de dün geldi. Önce İngiliz mortgage şirketi Bradford & Bingle'ın yüzde 23'ünün finansal piyasaların akbabasına dönüşen girişim sermayesi şirketi TPG'ye satıldığı açıklandı. Ardından ABD'li yatırım bankası Lehman Brothers'ın 4 milyar dolarlık sermaye artırımına gideceği haberi geldi. Lehman'ın kamuya açıldığından bu yana ilk kez çeyrek dönemlik zarar açıklayacağı ve bu zararın 2 milyar doları bulacağı söylentileri kol gezmeye başladı. Tüm bu gelişmelerin ardından ise piyasaların rengi aylar sonra ilk kez bulandı. En kötü sahne henüz oynanmadı Pazartesi günü yüzde 1'in üzerinde düşüş yaşayan ABD borsalarının ardından dün de küresel piyasaların genelinde kan kaybı yaşandı. Asya borsaları yüzde 2'lere yakın düşüşler yaşadı. Hang Seng endeksi yüzde 1,83 değer kaybederken, Nikkei 225 endeksi yüzde 1,60, Strait Times endeksi ise yüzde 1,21 geriledi. İngiltere'den gelen haberler ise Avrupa borsalarının düşük açılmasına neden oldu. FTSEurofirst 300 endeksi ilk işlem saatlerinde bir ara yüzde 0,4'e kadar değer kaybetti. Dolar ise yen karşıısnda 103,98 seviyesine kadar geriledi. Uzmanlara göre bu üç gelişme ABD'de ve İngiltere'de mortgage piyasasında henüz en dibin gelmediği ve çöküşün sürdüğünün işareti. Küresel finansal kuruluşlar şu ana kadar 383 milyar dolarlık zarar yazmış durumda. Not indirimleri ise bu bankalardan daha da yeni zararlar geleceğinin bir işareti. Yani zannedildiği gibi küresel krizin en kötü sahnesi henüz oynanmış değil. Son bir aydır ünlü spekülatör George Soros'tan, ABD Hazine Bakanı Henry Paulson'a kadar bir çok yetkili isim piyasalarda kötü zamanların sona ermediği, bu rehavetten çıkmak gerektiği yönünde uyarılar yapmaya başlamıştı. Yeni not indirimleri rüzgarı başlayabilir S&P tarafından notu düşürülen 3 banka da Wall Street'in en büyük isimleri arasında; Lehman Brothers, Morgan Stanley ve Merrill Lynch. Geçen yaz ortasından bu yana mortgage piyasasına dayalı CDO ve SIV gibi yatırım araçlarının notlarını hakettiklerinin üzerinde tutarak yatırımcıların 100 milyar doların üzerinde zarar görmesine yol açan kredi derecelendirme kuruluşları son dönemde not sistemlerini değiştirmekten, müşterilerle daha yakın ilişki kurmaya kadar izledikleri yeni taktiklerle kredibilitesini kurtarmaya soyundu. Wall Street'in 3 devinin notunda gidilen indirimler ise bu eforun son hamlesi olarak görülüyor. Bundan sonra diğer kredi derecelendirme şirketlerinden de benzer not indirimleri gelme ihtimali yüksek. Nitekim dün S&P yaptığı bir açıklamada haziran ayı boyunca İngiliz bankalarının notlarını da gözden geçireceğini söyledi. S&P'nin ardından bir açıklama da Fitch'ten geldi. Fitch, İngiliz bankalarının 2008 boyunca baskı altında kalacağını ve önümüzdeki dönemde not indirimlerinin olası olduğuna vurgu yaptı. Pazartesi günkü not indirimlerinin ardından S&P dün de Deutsche Bank, Credit Suisse ve UBS'in notlarını değiştirmediğini ancak her biri için görünümünün "negatif" olduğunu bildirdi. Fitch ise yine dün yaptığı bir açıklamada İngiliz bankaları HSBC, RBS, Barclays, HBOS ve Lloyds TSB'nin 2008'deki kazanç beklentilerinin zayıf olduğunu vurguladı. İngiliz bankaları, Wall Street'ten sonra küresel kredi krizinden en büyük darbeyi yiyen taraf oldu. Yazılan zararla artırılan sermaye farkı 100 milyar dolar ABD'de finans sektörünün yazdığı zarar ile gittikleri sermaye artırımları arasındaki fark ise giderek açılıyor. Son verilere göre bu fark 100 milyar doları aşmış durumda. Yani yazdıkları zararı hisse satışına giderek nakit sağlama yolu ile kapatmaya çalışan Wall Street devleri zararlarının üzerinde sermaye artırımına gitmeye başladı. Son olarak Lehman Brothers da dün 3 ila 4 milyar dolar arasında sermaye artırmına gideceğini açıklayınca bankanın ilk kez çeyrek dönemlik bir zarar yazmak üzere olduğu beklentisi de arttı. Sermaye artırımı planı yapan İngiliz bankaları arasında ise RBS ile HBOS'in olduğu, Barclays'in ise hisse satışı ile kısa vadede nakit toplamaya başlayacağı öngörülüyor. Şimdilik HSBC ile Lloyds'un sermaye artırımı planı yok. Böyle bir dönemde bankaların kredi notlarında yapılan indirimler bankaların yaptıkları işlemlerde teminat oranlarını ve borçlanma faizlerini artırmalarına neden olacak ve de kredi verilmesi daha da zorlaşacak. Küresel piyasalardaki krizin "akut" dönemini geride bıraktığı ve yukarı doğru gelişme yaşanacağı yorumlarına karşılık, son günlerde yaşanan gelişmeler... ( KB)