Amerika'daki mortgage krizi dünya borsalarını sarsıyor

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası dün birinci seansta yüzde 4,21 değer kaybetti. ABD Hazine'sinden gelen olumlu açıklamalarla rahatlamaya başlayan İMKB, günü yüzde 2,89'luk düşüşle kapattı. Sabah saatlerinde 1,32'ye tırmanan dolar da gün sonunda 1,29 seviyesine geriledi. Piyasaların tamamıyla dışarıya göre hareket ettiğini vurgulayan JP Morgan Başekonomisti Yarkın Cebeci, "Bu satış dalgası etkisinin sınırlı kalacağını düşünüyorum. Çünkü küresel ekonominin temelleri önceki krizlere göre çok daha iyi durumda. Ancak piyasanın önceki rakamlara dönmesi birkaç ay zaman alabilir." dedi. ABD borsalarının dünkü kaybı yüzde 2 oranında gerçekleşirken, Avrupa'nın en büyük borsasına sahip Londra'da değer kaybı yüzde 2,5'e ulaştı. Paris ve Frankfurt borsalarındaki düşüş yüzde 3'e yaklaştı. Uzun süredir dünyayı tedirgin eden kriz, Amerikan Home Mortgage Investment şirketinin finansman problemi yaşadığını açıklamasıyla derinleşti. Düşük gelir grubuna yüksek faizle verilen 'subprime mortgage' kredilerindeki geri ödeme sorunu, bir süre sonra daha az riskli kredi gruplarına da sıçradı. Sabah saatlerinde ABD'li mortgage finansman şirketinin konut kredilerini finanse edemediği ve varlıklarını tasfiyeye gidebileceği yönündeki açıklamasıyla düşüşe geçen piyasalar, öğleden sonra bu ülkenin hazine bakanından gelen açıklama ile toparlandı. Bir ziyaret için Pekim'de bulunan ABD Hazine Bakanı Henry Paulson, ülkesindeki mortgage sektöründeki olumsuzluğun piyasalara etkisinin genel olarak kontrol altında olduğunu söyledi. Bunun üzerine Dow Jones'un düşüş hızı yavaşlarken, Avrupa borsalarının kaybı yüzde 2'nin altına indi. Japon Yeni'nin dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesi de piyasaları rahatlatan bir başka unsur olarak göze çarptı. ABD'den gelen haberle birlikte Avustralya'nın en büyük aracı kurumunun, iki fonundaki kayıplarına ilişkin açıklamaları hem ABD hem de Asya borsalarında sert satışlara neden oldu. ABD borsaları yüzde 2 oranında değer kaybederken petrol 78 dolar sınırını test etti. New York Borsası yüzde 1,1, Nasdaq yüzde 1,43 değer kaybetti. Tokyo Borsası yüzde 1,64, diğer Asya borsaları yüzde 3,36 oranında düştü. Avrupa borsaları açılışta yüzde 2 değer kaybetti. Avrupa'nın en büyük borsası Londra'da değer kaybı yüzde 2,5'e ulaştı. Paris ve Frankfurt borsalarındaki düşüş yüzde 3'e yaklaştı. Türkiye'yi de etkisine alan satış dalgasıyla borsa ilk seansı 2 bin 223 puan düşüşle 50.601 puandan kapattı. Hisse senetleri ortalama yüzde 4,21 değer yitirdi. Öğleden sonra ise satışların yavaşlamasıyla İMKB Bileşik Endeksi 51 bin puanın üzerine çıktı. Dolar da olumlu havayla 1,2890 YTL'ye kadar geriledi. Merkez Bankası'nın kapanış kurlarına göre, lira, dolar ve Euro karşısında sırasıyla yüzde 2,02 ve yüzde 1,69 değer kaybetti. Merkez Bankası gösterge dolar kurunu 1,3009/1,3072 YTL, Euro kurunu 1,7773/1,7859 YTL, pariteyi de 1,3662 olarak açıkladı. Buna göre liranın yılbaşından bu yana dolara göre değerlenmesi yüzde 8,05; Euro'ya göre ise yüzde 4,17 oldu. Bankalararası spot piyasanın bugünkü kapanışında yüzde 17,74 olan 6 Mayıs 2009 vadeli gösterge kıymetin ortalama bileşik faizi de yarın valörlü işlemler itibarıyla yüzde 17,63'e gevşedi. Piyasaların ABD verilerini yakından takip etmeye devam edeceğini belirten borsa uzmanı Selim Işıklar, "Amerika'da inşaat verilerine ve enflasyona baktığımızda ürkütücü bir durum yok. Lokomotif olan Dow Jones nefes alırken piyasalar sallanabiliyor." ifadesini kullandı. Benzer durumların daha önce de yaşandığını kaydeden Işıklar'a göre şu anda bir geri çekilme var. Mortgage piyasasındaki şirketlerin zor durumda olmasının yanı sıra Avrupa Merkez Bankası faizleri artırdığı için Japonya Merkez Bankası'nın vereceği karar bekleniyor. "Gün içerisinde Avrupa'da bile yüzde 2,5 ile yüzde yarım arasında oynadı. Müthiş bir dalgalanma var." diyen Selim Işıklar, iyi ve kötü haberlerinin çarpıştığı bir dalgalanmanın söz konusu olduğunu vurguladı. Buna rağmen henüz bir para çıkışı olmadığını belirtirken, genelde pozisyonların korunduğunun altını çizdi. JP Morgan Başekonomisti Yarkın Cebeci de Türk piyasalarındaki hareketin bu dönemde tamamıyla iç dinamiklerden koptuğuna ve dışarıya göre hareket etmeye başladığına dikkat çekti. Cebeci, dışarıda ciddi bir belirsizlik durumunun var olduğunu belirterek, "Ancak bu satış dalgasının etkisinin sınırlı kalacağını düşünüyorum. Çünkü küresel ekonominin temelleri önceki krizlere göre çok daha iyi durumda. Bu ay boyunca volatilitenin devamını, ancak eylül ile birlikte yeniden toparlanmasını bekliyoruz. Ancak piyasanın önceki rakamlara dönmesi birkaç ay daha zaman alabilir." dedi. Kur ile ilgili gelişmeleri değerlendiren Denizbank Pozisyon Masası Döviz Yönetmeni Cumhur Örnek de, "Global piyasalardaki sert düşüşlerin bir miktar geri alınmasıyla lira da toparlandı. Dışarıdaki durum nedeniyle içeriden gelen haberler biraz arka sıralarda kalıyor. Ancak tedirginliğin geçtiğini söylemek için henüz erken." tespitini aktardı. 'Kredi endişeleri yeniden hortladı' Finans Invest Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı da piyasaların duyarlı olduğu ABD konut sektörüyle ilgili her açıklamayı yakından takip ettiğini ifade etti. "Bu kadar kırılgan olan piyasa durumunda açıklanacak her veri kritik hale geliyor. "ABD'de son açıklanan enflasyon ve büyüme rakamları olumlu sinyaller vermişti. Benzer olumlu datalar gelirse piyasaya destek olacaktır." değerlendirmesinde bulunan Kıvcı'ya göre piyasa trendini bulana kadar birkaç hafta dalgalı dönem geçirilebilir. Olumlu verilerin gelmesiyle küresel ortamın sakinleşmesi durumunda ise iç dinamikler öne çıkacak. Kıvcı, global likiditenin hâlâ bol olduğunu düşünüyor. Geçen yılki dalgalanmaya göre de piyasanın güveninin daha iyi olduğu görüşünde. "Kredi piyasalarına ilişkin endişeler yeniden hortladı." diyen Raymond James Başekonomisti Özgür Altuğ, Sowood Fonu'nun ardından American Home Mortgage Investment'ın da batmasının, iyi çıkan ABD makro verilerine rağmen piyasaların dalgalanmasına sebebiyet verdiğini ifade etti. Altuğ, ABD yetkililerinin piyasaları destekleyici açıklamalarına rağmen dalgalanmanın bir hafta daha süreceğini tahmin eden Altuğ, "Borsadaki yönün hâlâ orta vadede yukarı yönlü olduğunu düşünüyoruz. Dolar maksimum 1,35 seviyesine çıkar. Bu dalgalanmanın etkisi geçen yılki mayıs-haziran dalgasından çok daha sınırlı kalacak." dedi. İsa Sezen, İstanbul