Satýlan evin kusurundan emlakçý da sorumlu olacak

sorumlusu Tevfik Türel, mortgage'ýn emlak sektörüne getireceði yenilikleri Milliyet Emlak'a deðerlendirdi. Aþaðýda makalesini okuyacaðýnýz Türel'e göre mortgage uygulamasý, emlak sektörüne þeffaflýk getirecek, alýcýdan hiçbir bilgi gizlenmeyecek. Emlakçýlar satýlan ya da kiralanan malýn sorumluluðuna da ortak olacak. Ayrýca her iki taraftan komisyon alma dönemi kapanacak. Geçmiþ yýllarda elime bir resim geçmiþti. Resimde yeni boyanmýþ bir binanýn üstünde 'Kelepir - Satýlýk - Depremden Hasarlý Bina' diye bir pankart vardý. Ben de bu resmi, biraz da alaycý bir ifade ile, arkadaþlarýma yollamýþtým. Ýçlerinden birisi (Murat Ergin), bana geri dönerek, "Satýcý aslýnda doðru yapmýyor mu?" diye sormuþtu. Gerçekten satýcý doðru yapmýþ, her ne kadar boyanmýþ ve hasar kapatýlmýþ olsa bile, binanýn gerçek durumunu net bir þekilde belirterek binayý satýþa çýkartmýþtý. Her alanda olduðu gibi, 'þeffaflýk' emlak sektöründe pek göremediðimiz bir olgu. Bilhassa son zamanlarda 'franchise' sistemi ile yayýlan yabancý kökenli emlakçýlýk zincirleri ile bu þeffaflýðýn emlakçýlýk sektörüne gireceði iddia edildi ama maalesef bu yeni zincirler de sadece estetik görünüm dýþýnda sisteme yenilik katamamýþ durumdalar. Ancak mortgage sisteminin daha yaygýnlaþmasý ve daha profesyonelleþmesi ile uluslararasý seküritizasyon çalýþmalarý, emlakçýlýk sisteminin de ister istemez kendine çeki düzen vermesi gerekliliðini ortaya çýkartmaktadýr. Peki bu yeni düzen önümüzdeki dönemde neler getirecek? 1) Yeni teknolojik altyapý: 'Yeni emlakçýlýk düzeni'nde, artýk emlakçýlar müþterilerine karþý daha þeffaf ve aracýlýk yaptýklarý mülkler hakkýnda daha bilgili olmak mecburiyetinde. Bilhassa imar ve mülkiyet bilgilerinin hýzla dijital ortama taþýnmalarýna paralel olarak, emlakçýlar da bu yeni teknolojileri iþlerinde daha fazla kullanabilmek için hem kendi eðitimlerine, hem de teknik alt yapýlarýna devamlý yatýrým yapmak zorunda kalacaklar. 2) Tek tarafý temsil etme ve mesuliyet alma: Emlakçýlarýn müþterilerinin haklarýný koruyabilmeleri ve onlar adýna en iyi kararlarý verebilmeleri, ancak iþlem sýrasýnda 'tek' bir müþteriyi 'münhasýr olarak' temsil etmekten geçmektedir. Hem alýcýdan hem de satýcýdan komisyon talep eden bir emlakçý, her iki taraf için en iyi kararý verme ihtimali oldukça düþtüðünden, ciddi bir mesuliyet altýna girmektedir. Emlakçýlarýn artýk bu tip uygulamalardan kaçýnarak hem tek tarafý temsil etmeleri gerekecek hem de herhangi bir ihtilafa karþý 'mesuliyet sigortasý' yaptýrmalarý þart olacaktýr. 3) Mülkiyet sigortasý: Teknolojileri kullanabilmek, emlakçýlarýn doðru bilgi vermelerini hiç bir zaman garanti etmeyecektir. Ayrýca, özellikle mortgage ile alýnan konutlara aracýlýk eden emlakçýlarýn, mülklerle ilgili mümkün olduðu kadar çok bilgiyi doðru olarak toplamasý ve tüm bildiklerini 'hiçbir bilgiyi gizlemeden þeffaf bir þekilde' alýcýya bildirmesi þart olacaktýr. Bu bilgilerin doðruluðu konusunda da artýk garanti vermek zorundadýrlar. Verdikleri bilgilerin yanlýþ veya eksik olmasýndan dolayý müþterileri veya mortgage veren kurum zarar gördüðünde de bu garantilerinin arkasýnda durabilmeleri ve kayba uðrayan tarafýn zararýný karþýlamalarý gerekecektir. Bunun için de satýþa konu mülk için 'mülkiyet sigortasý' verilmesi gerekecektir. 4) Ýlave hizmetler: Alým-satýmlarda emlakçý kullanmayý cazip hale getirmek için bilhassa alýcýlar için ilave hizmetler de vermek þart olacaktýr. Bilhassa mortgage komisyonculuðu bunlarýn en baþýnda yer almaktadýr. Artýk emlakçý, mortgage ile konut almak isteyen bir müþterisinin, ilk önce ne kadarlýk bir mortgage alabileceðini saptayacak, daha sonra ihtiyacý ve alabileceði kredi miktarý doðrultusunda konutunu bulmaya yardým edecektir. Mortgage komisyonculuðu, emlakçýlar ve bu alana girmek isteyen, daha çok bankacý/finans kökenliler için, yeni bir alan olarak karþýmýza çýkmakta. Bu yol ile mortgage konusunda daha fazla müþteriye ulaþmak isteyen bankalarýn, mortgage komisyonculuðu yapan emlakçýlar vasýtasý ile de hizmet vermeleri imkaný olacaktýr. Tabii ki teknolojik geliþmeler emlakçýlar gibi mülk arayanlarýn da hayatlarýna girmeye devam edecek. Bugün geliþen internet ortamý ile gayrimenkul alým-satýmý yapmak isteyen herkesin piyasadaki gayrimenkullerin bilgisine ulaþmalarý da kolaylaþmaktadýr. Emlakçýlar, müþterilerine daha iyi, daha doðru, daha güvenli, daha hýzlý hizmet vererek ve alým-satýmlarda "A'dan Z'ye tek bir çatý altýnda hizmet" anlayýþý ile, emlakçý kullanmayý cazip hale getirmek durumundadýrlar. Emlakçýlar arasý paylaþýmý artýrmak için tüm emlakçýlarýn paylaþtýðý bir veritabaný oluþturmak ve müþterilerinin emlakçý emlakçý dolaþmasýný engellemek þarttýr. Bu paylaþým sayesinde de emlakçýlar müþterileri ile 'münhasýr' iliþki içerisine girecekler ve dolayýsý ile sektörde hem emlakçý kullanma yüzdesi hem de komisyon gelirleri artacaktýr. Bilhassa ABD'de emlakçý kullanma yüzdesi son 20 yýlda yüzde 20'lerden yüzde 90'lara bu þekilde ulaþmýþtýr. Bütün bu geliþmeler, emlakçýlýk sektörünün eðitim ve lisanslama yolu ile kontrol altýna alýnmasýný da gündeme getirmektedir. Umarým hükümetimiz de kendisine yapýlan çaðrýlara kulak vererek bu doðrultuda gerekli yasal alt yapýyý oluþturmaya baþlar. Ancak bu sayede Türk emlakçýlýðýnda, konut almak veya satmak isteyenlerin, sucu, bakkal, kasap gibi aracýlarla muhatap olmak yerine, otomobil galericilerinin yaþadýðý evrimi yaþayýp, daha modern ve verimli bir çalýþma ortamýnda, daha profesyonel hizmet verildiðini görme imkaný olacaktýr.