Orta kesime yönelik konut talebi durdu

ANKARA - Türkiye’nin arka arkaya yaptığı büyüme hamlelerinde başı çeken sektör olan inşaat iki yıldır can çekişiyor. İnşaat sektöründe, 2005 ve 2006 yıllarında yakalanan yüzde 20’ler düzeyindeki büyüme hızı, 2008 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 4.3 küçüldü. Sektörün dokuz aylık büyüme hızı da yüzde -1.1 oldu. Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, 2007’de başlayan, “Düşük tempolu büyümenin”, 2008’de yerini negatif büyümeye bırakmak üzere olduğunu belirterek, ekonomi yönetiminin inşaat sektörü temsilcileriyle acilen bir ‘kriz toplantısı’ yapması gerektiğini söyledi. Küresel krizin atlatılmasında inşaat sektörünün ağırlıklı rol üstlenmesi gerektiğine inandıklarını kaydeden Eren, şöyle konuştu: Gözler GAP’a çevrildi Toplam 2.3 milyar dolar kaynak tahsis edileceği belirtilen GAP, DAP ve KOP adlı bölgesel kalkınma projelerinin eylem planlarına uygun olarak gerçekleşip gerçekleşmeyeceği inşaat sektörünün 2009’daki büyüme performansını doğrudan etkileyecek çok önemli bir faktördür. Bu ve benzeri belirsizlikler nedeniyle 2009 için ’tutturulması gereken hedef’ olarak gördüğümüz yüzde 10’luk büyümenin ne ölçüde aşağı çekileceğini kestirmek bu aşamada mümkün değildir. Dileğimiz, inşaat sektöründen ekonomiyi kısa sürede canlandırabilecek bir lokomotif olarak yararlanılmasıdır. Bunun yapılmaması halinde 2009’da sektörümüz için en iyimser tahmin veya temenni büyümek şöyle dursun, küçülme oranının yüzde 5’in altında kalması ve firmalarımızın bu kritik süreci en az hasarla atlatabilmeleri olacaktır.” Eren, 2009 yılı içinde yap-sat sektörünün kendi kendine canlanma imkânı görünmediğini ifade ederek, “Bu nedenle mutlaka kamu yatırımları ve yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kanalıyla inşaat sektörünün canlandırılmasına ihtiyaç var” dedi. Artık kredi kullanma zor Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) Başkanı Şükrü Koçoğlu da, özel sektörün konut yapımlarının düştüğünü, fabrika ve benzeri yatırımların da azaldığını ifade ederek, kredi imkânlarındaki daralmanın etkisine dikkati çekti. Küresel krizin olumsuz etkilerinin konut sektöründe derinden hissedildiğini dile getiren Şükrü Koçoğlu, şöyle konuştu: “Konut sektörü iki yıl önce malzeme fiyatlarındaki artıştan derin bir yara almıştı. Şimdi de mali kriz nedeniyle özellikle orta kesime yönelik konut talebi durma noktasına geldi. Konut kredi faizleri bu devrede önemli ölçüde arttı. Küresel mali kriz ortamında konut faiz oranlarının da bir süre düşmesi zor gözüküyor. Yüksek faiz ortamı ise zaten küçülme süreci içindeki konut sektöründeki yavaşlamayı derinleştirecektir. Konut kredi faiz oranları eylül ayı verilerine göre 1.79 seviyelerine kadar yükselme gösterdi. Bu ortamda, orta gelirli bir tüketicinin kredi kullanması zor.” Sektör neden daraldı? İNTES’in hazırladığı inşaat sektörü rapora göre, 1993-2003 döneminde Türkiye ekonomisi yüzde 26.13 oranında büyüdü ancak inşaat, ana sektörler arasında küçülen tek sektör olarak yüzde 22.4 daralma gösterdi. Raporda daralmanın esas olarak, kamu inşaat sektörü yatırımlarındaki düşüşten kaynaklandığı belirtildi. 2003 yılı öncesinde konut inşaatlarının da düşük seviyede olduğuna işaret edilen raporda, “Bunun en önemli nedenlerinin başında, yüksek faiz ve döviz kurları nedeniyle bireysel tasarrufların konut yatırımları yerine kamu kağıtlarına yönelmiş olmasıdır. Konut sektörü 2004 yılından itibaren canlanmaya başlamış, 2005’in ilk yarısında inşaat ruhsatlarındaki artış oranı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 40 arttı. Ayrıca sulama yatırımları önem kazandı” denildi. (aa) Kurtuluş için ne yapılmalı? Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, sektörde alınması gerektiğine inandığı önerilerini şöyle sıraladı: * Karayolları ve Devlet Su İşleri (DSİ) yatırımları başta olmak üzere kamu altyapı yatırımlarında öngörülen ödenek artışları, herhangi kısıntı yapılmadan uygulamaya yansıtılmalı. GAP, DAP ve KOP’ta eylem planlarına uygun yol alınması çok önemli. * TOKİ’nin konut yatırımlarında, talep gerilemesinin de etkisiyle duraklama başladı. Bu yatırımların devamını sağlamak ve TOKİ’nin kaynaklarını güçlendirmek için kamu arazilerinin tahsisi dahil, gerekli önlemler alınmalı. * Tüketici tedirginliğini bertaraf etmek üzere TOKİ’den konut satın alan vatandaşlara, geri ödeme güçlüğüne düşmeleri halinde yaptıkları ödemelerin iade edilebileceğine dair devlet güvencesi verilmeli. * Başta Ziraat Bankası olmak üzere, kamu bankaları yurtiçi ve yurtdışı inşaat projelerine teminat mektubu verme konusuna sıcak bakmıyor. Kamu bankalarının yönetimlerinin konuya sıcak bakmalarını sağlayacak düzenlemeler yapılmalı. * Aynı çerçevede kamu bankalarının, müteahhitlik firmalarının yoğun iş yaptıkları Libya, Katar ve Cezayir gibi ülkelerde şube açmalı. * Türk bankaları tarafından verilecek teminat mektuplarının, en azından geçici bir süre için banka kredi sınırlarının belirlenmesinde dikkate alınma karşılıkları minimuma inmeli