Mortgage zararı 55 milyar doları buldu, 225 milyar dolar göründü

Demet CENGİZ BİLGİN Bugüne kadar finansal kuruluşların uğradığı zarar 55 milyar dolara çıktı. Risk altındaki krediler toplamının 2.4 trilyon dolara, gelecek aylardaki kayıpların da 225 milyar dolara ulaştığı hesaplanıyor. ABD’de merkezli mortgage krizinin zarara uğrattığı şirketler arasına yatırım bankası Morgan Stanley de eklendi. Bugüne kadar finansal kuruluşların mortgage kirizinde uğradığı zararın rekor kırarak 55 milyar dolara çıktığı hesaplanıyor. Yıl sonuna kadar zarar miktarının artması ve 2008’de de etkilerinin görülmesi beklenirken, bazı uzmanlar mortgage krizindeki kayıpların gelecek aylarda 225 milyar dolara çıkabileceği uyarısında bulunuyor. 2.4 TRİLYON RİSKTE: Yüksek riskli mortgage sub-prime kredilerine dayalı tahviller de olmak üzere ödenmesinde güçlük olabilecek düşük gelirlilere verilen mortgage kredilerinin büyüklüğünün 2.45 trilyon dolara ulaştığı hesaplanıyor. Söz konusu rakamın büyüklüğü, finansal kuruluşların uğrayacağı zararın büyüklüğünün bir işareti olarak kabul ediliyor. Üstelik, zararın dünyanın neresinde hangi finansal kuruluşu vuracağı da kestirilemiyor. KÖTÜSÜ BEKLENTİSİ: ABD’de binlerce mortgage kredisi alan kişinin aldıkları kredileri ödeyememesi sonucu patlak veren krizin devamında Morgan Stanley’in de büyük miktarda para kaybetmesi para piyasalarında durumun daha da kötüleşebileceği şeklinde değerlendirildi. Büyük Amerikan yatırım bankasının, mortgage krizinde ne kadar etkilendiği pek çok taraf açısından önemli bir veri olarak kabul ediliyor. BÜYÜKLÜK BELİRSİZ: Daha önce kredi ödemelerinde zorluk çeken veya geliri düşük olan kişilere de konut kredisi verilmesinin ardından kredilerini ödeyemeyenler rekor bir seviyeye ulaşmış ve kriz patlak vermişti. Üzerinden aylar geçmesine rağmen krizin büyüklüğünün ne olduğu ve dünya üzerinde nereleri etkilediği hálá gizemini koruyor. Pek çok ABD’li finans şirketi düşük-kalitedeki borçlardan kaynaklanan problemler bildirmişti. Morgan Stanley’in kaybı 3.7 milyar doları aştı MORGAN Stanley yüksek riskli sub-prime mortgage yangınında 3.7 milyar dolar kaybetti. Morgan Stanley, bu durumun dördüncü çeyrek gelirlerini 2.5 milyar dolar civarında azaltmasını da bekliyor. ABD’li yatırım bankası kayıplarının eylül ve ekim aylarında gerçekleştiğini açıklarken, kasım ayında finansal sonuçlarda biraz düzelme de umuyor. Şirket eylül ayında mortgage işlemlerindeki problemler ve kurumsal kredilerden dolayı 940 milyon dolar zarar edebileceğini açıklamıştı. Wall Street’in mortgage krizinde büyük kayıplar yaşayan listesine eklenen Morgan Stanley’de yüksek riskli mortgage kredilerinden kaynaklanan zararın 6 milyar dolara çıkabiliceği tahmin ediliyor. Yatırım bankasının kaybı, borsadaki hisse değerine de yansıdı. Bankanın hisseleri yüzde 6 gerileyerek 51.19 dolardan işlem gördü ABD emlak piyasasında 2 trilyon dolarlık erime ABD’de krizin ardından konut fiyatları yüzde 20 ile yüzde 35 arasında gedilerken, bazı bölgelerde gerileme oranının yüzde 50’leri aştığı belirtiliyor. Dünya piyasalarında "ABD’de ev almak için uygun zaman" şeklinde espiriler yapılırken, 2005 yılında ABD’de konut piyasası zirveye çıkmıştı. 2008 yılında da konut fiyatlarındaki gerilemenin sürmesi ve böylece Amerikan konut piyasasında 2 trilyon doları bulan değer kaybı yaşanması bekleniyor. Konut kredisini ’tüketici tanımı’ndan ayrı koyalım TÜRKİYE Bankaları Birliği (TBB) Başkanı ve İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, risklerin hesaplanması, yönetilmesi ve denetlenmesi açısından bazı iyileştirmelere gereksinim olduğunu belirterek, "AB düzenlemelerinde olduğu gibi konut kredileri, tüketici kredileri tanımından çıkarılmalıdır" dedi. Özince, 11’inci Orta Avrupa İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler Konferansı’nda yaptığı konuşmada, Uluslararası Finans Enstitüsünün tahminlerine göre 2007 yılında özel sektörden özel sektöre sermaye hareketinin 600 milyar dolar düzeyinde olduğuna dikkati çekti. Türkiye’nin uluslararası piyasalardan sağladığı kaynakların son 5 yılda ciddi büyüme gösterdiğini belirten Özince, 2002’de yıllık 1 milyar dolar civarındaki net sermaye girişinin 2007 Ağustos ayında 50 milyar doların üzerine çıktığını, sermaye piyasası araçlarına olan yabancı yatırımcı talebinin 2002’de 1 milyar doların altındayken yine Ağustos itibarıyla yıllık 10 milyar doları aştığını vurguladı.