Mortgage krizinin ölüm meleği fazla mesaide

Metin MÜNİR En son kurban geçen pazar istifa etmek zorunda kalan, dünyanın en büyük finansal topluluğu Citigroup'un Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Chuck Prince oldu. Mortgage ya da uzun vadeli konut kredisi yüzünden 8 ile 11 milyar dolar arasında bir zarar yazmaya mecbur kalınca Prince'in Citigroup'un başında kalması imkânsızlaştı. Prince'ten birkaç gün önce Merril Lynch genel müdürünü kaybetti. Banka, mortgage bağlantılı 8 milyar dolar kaybedince, yönetim kurulu, Financial Times'ın deyimiyle, Stan O'Neill'i ilk pencereden dışarı fırlattı. Battal tahviller Topun ağzında olan Avrupa bankaları da var: UBS'in yıl sonuna kadar 12 milyar dolar civarında mortgage bağlantılı zarar açıklaması bekleniyor. Ama krizle ilgili temel soruların cevapları hâlâ karanlıkta. Mortgage krizine bağlı banka zararlarının toplamı ne kadardır? Bu zarar hangi bankaların defterlerindedir? Mortgage krizi ne zaman sona erecek? Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin bu krizden olumsuz etkilenmesi söz konusu mu? Bazı kaynaklara göre mortgage macerası bankalara 100 milyar dolara patlayacak. Zararın bunun birkaç mislini bulacağını tahmin eden ekonomistler de var. İngiltere Merkez Bankası'nın tahminlerine göre, dünyada tedavülde 600 milyar dolarlık, mortgage'a bağlı tahvil var. Bunların kimlerin elinde olduğunu kimse bilmiyor. Hangi tahvilin ne kadar battal olduğu da bilinmiyor, iki. Zararların nerede oturduğu belli değil çünkü bu battal kâğıtları ellerinde tutanlar açıklamak istemiyor. Bu güne kadar açıklanan zararlar ile (20 milyar dolar civarında) tahmin edilen zarar arasındaki büyük fark, krizin daha başlangıcında olunduğu izlenimini veriyor. Borsalarda balon oluştu Bir de reel sektör konusu var. Mortgage krizinin yarattığı kredi darlığı halen reel sektörü etkilemedi. Bazı analistler bu tür krizlerin ilk etkilerinin reel sektörde bir yıl sonra baş gösterdiğini söylüyorlar. Eğer bu doğruysa, yaz ortalarında bazı kötü sürprizlere hazır olmak lazım. Türkiye ve diğer kalkınmakta olan ülkelere mortgage krizinin etkisi bu güne kadar olumsuz yansımadı. Yüksek gelir arayan fonlar bu ülkelerin hisse senetlerine koştular. Talep azdan büyük olduğu için borsalarda balon oluştu. Yani, hisse senedi fiyatları şirketlerin temel göstergelerinin haklı göstermediği bir şekilde yükseldi. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda durum farklı değildir. Eninde sonunda bu balonun gazı alınacak.