Bankacılık Sektörü 2012 Performansı

Açıl Sezen The Lira gazatesindeki köşesinde, danışmanlık firması Oliver Wyman'ın Türk bankacılık sektörü 2012 değerlendirmesini paylaştı. Paylaşımda, gerek iller bazında bankaların pazar paylarının nasıl olduğunu, kredi pazarında şube bazlı performansların nasıl olduğu aynı zamanda takipteki alacaklarda hangi bankanın nerede alacağı, özellikle takipteki alacaklar ile ilgili tablonun son dönemde yaşanan birçok gelişme açısından da önemli mesajlar taşıdığı konuları yer aldı. Sezen yazısında şu konulara yer verdi.

Örneğin yılın ikinci yarısında halka arzı düşünülen ve sermaye artırım ihtiyacı nedeniyle Hazine'ye devredilen Vakıfbank'ın bu devrinde takipteki alacakların da etkisi olabileceği izlenimi veriyor.

Bankanın toplamda 2.5 milyar lira, ticari kredilerde 2.2 milyar liralık takipte alacağı olduğu görülüyor.

Keza benzer bir tabloyu, Ziraat Bankası'nda da görmek mümkün. Ziraat Bankası'nın da birçok sektörde takipteki kredilerde en önde yer alan banka olduğu dikkat çekiyor. Nakdi krediler, ticari krediler, bireysel kredi kartları, tüketici kredileri gibi kredilerde takipteki alacak oranı en hızlı büyüyen bankanın Ziraat Bankası olduğunu görüyoruz. Nakdi kredilerde toplam takipteki alacağı 2 milyar lira olan Ziraat Bankası'nda bu alacakların 1.7 milyar liralık bölümü ticari kredilerden oluşuyor.

Ziraat Bankası'nın takipteki alacakları, gıdada yüzde 250, inşaatta yüzde 140, metal ve işlenmiş madencilikte yüzde 250, tekstilde yüzde 35, toptan ticarette yüzde 240, enerjide yüzde 270 artmış durumda.

Bu sektörlerin bir bölümünde (enerji, toptan ticaret, tekstil, gıda gibi) kredi büyümesi oranında da artış yakalayan banka, buna rağmen rapora göre takibe düşen krediler konusunda oldukça ciddi yükseliş yaşamış durumda.

Bankaların pazar paylarının şehirlere göre dağılımı, ilginç sonuçları gösteriyor. Farklı segmentlerde tablo değişiyor olmakla birlikte, küçük şehirlerde kamu bankalarının ağırlığının arttığını söylemek mümkün.

1) Toplam Mevduat

a) Büyük bankalar

Nüfusu yüksek şehirlerden daha düşük şehirlere doğru gittikçe Ziraat Bankası'nın pazar payı giderek yükseliyor. Örneğin İstanbul, gerek Ziraat gerekse Halk Bankası'nın en düşük pazar payına sahip olduğu iller arasında yer alıyor.

Buna karşın bu şehirlerde başta Garanti Bankası olmak üzere, Akbank, İş Bankası ve Yapı Kredi ağırlığı dikkat çekiyor. Düşük nüfuslu bölgelerde ise Ziraat Bankası büyük ölçüde lider. Onu Vakıfbank, Halk Bankası ve İş Bankası takip ediyor. Nüfusun düşük olduğu bölgelerde Garanti Bankası'nın payının gerilediği dikkat çekerken, Akbank'ın bu bölgelerde daha aktif olduğu görülüyor.

b) Orta ölçekli bankalar

Birinci Finansbank olmak üzere TEB ve Denizbank arasında üçlü bir rekabet büyük şehirlerde kendini gösteriyor. Fakat nüfusun azaldığı şehirlere doğru gidildiğinde, tablo farklılaşıyor. Anadolu'nun daha düşük nüfuslu şehirlerinde toplam mevduatta pazar payı ağırlığı Denizbank, ING ve Şekerbank gibi bankalara geçiyor.

2) Ticari Mevduat

a) Büyük bankalar

Ticari mevduatta da tablo, iller bazında bakıldığında genel mevduat yapısına göre farklılaşıyor. Bu bağlamda Ziraat Bankası yine öncülüğünü sürdürmekle birlirkte, Halkbank ve Vakıfbank'ın ağırlığının diğer özel bankaların oldukça önüne geçtiği dikkat çekiyor.

İstanbul ve büyük illerdeki ticari mevduatta öne çıkan Yapı Kredi, İş, Akbank ve Garanti bankaları, nüfusun küçüldüğü illere gidildiğinde çok daha düşük pazar payları elde edebiliyor.

b) Orta ölçekli bankalar

Ticari mevduatta Finansbank ve TEB büyük şehirlerde ön sıradaki yerlerini koruyor. Ancak şehirlerde nüfus yoğunluğu azaldıkça orta ölçekli bankaların pazar paylarının azaldığı dikkat çekiyor. Tüm bölgelerde pazar payını az da olsa bulundurabilen banka olarak Denizbank öne çıkıyor.

3) Bireysel Kredi Kartları

a) Büyük bankalar

Bireysel kredi kartlarında en dengeli dağılıma sahip bankanın Akbank olduğu dikkat çekiyor. İş Bankası Anadolu'da Akbank ile yakın seyrediyor. Bununla birlikte Anadolu'da çok düşük nüfuslu illerde Vakıfbank'ın da kart pazarında yüksek pay aldığı görülüyor.

b) Orta ölçekli bankalar

Orta ölçekli bankalar arasında kart pazarında Finansbank'ın çok büyük bir liderliği var. Büyük şehirlerde HSBC, diğer şehirlerde ise Denizbank dengeli dağıılım ile pazar payı buluyor.

4) Şubelerin Kredi Performansları

Bu segmentte dağılımlar, kredipazarı payının şube pazar payına bölünmesiyle belirleniyor.

2012 yılında toplam kredi performansı şube sayısına bölündüğünde her bankanın tek tek daha yüksek düzeye çıktığı ve geride kaldığı illeri alt alta grafiklerle paylaşmaya çalışacağım.

5) Kredi Kalitesi

a) Nakdi krediler

Bankaların kredi alanındaki genel performanslarının yanında takibe düşen alacaklarda son dönemde artış yaşandığını biliyoruz. Hatta örneğin nakdi krediler dikkate alındığında takipteki alacaklar yaklaşık 25 milyar TL ile 2009 yılındaki kriz döneminin dahi üzerine çıkmış durumda. Grafik, 2007 yılı sonundan itibaren bankaların toplam nakdi kredilerdeki artış oranını gösteriyor. 2012 yılının ikinci yarısından itibaren Ziraat Bankası'nın takipteki nakdi kredilerinde yaşanan artış dikkat çekiyor. Ancak, nakdi kredilerde en yüksek alacağa sahip olan banka 2.5 milyar liranın üzerindeki takip tutarı ile Vakıfbank. Bunun 2.2 milyar liralık bölümü ticari kredilerden kaynaklanıyor. Son dönemde yaşanan hissedarlık değişiminde bu oranın etkisi var mıdır, tartışılabilir sanırım.

b) Ticari krediler

Nakdi krediler toplamında görülen takipteki kredi artışı, aynı şekilde ticari krediler grafiğinde de görülüyor. Yine Ziraat Bankası'nın toplam takipteki kredilerindeki artışın çok önemli bir bölününün son altı ay içinde takibe düşen ticari kredi alacağından kaynaklandığı da dikkat çekiyor. Aynı dönemde, Vakıfbank'ın ticari kredilerinde takibe düşme oranında da artış olduğu görülüyor.

c) Kredi kartları

Toplam kullanım oranı dikkate alındığında, Türk bankacılık sektöründe kredi kartlarının takibe düşme oranının göreceli olarak düşük olduğunu söylemek mümkün. Toplamda bakıldığında, takibe düşen kredi kartı borçlarının çok değişmediği dikkat çekiyor. Banka bilançoları açısından bakıldığında takibe düşen kredi kartı alacakları bankaları zorlayıcı nitelikte görünmüyor.

d) Konut kredileri

Konut kredisi takipteki alacaklar, son çeyrekte küçük bir miktar da olsa artmış gibi görünüyor. Bu anlamda Vakıfbank ve İş Bankası'nın takibe düşen kredilerinde son çeyrek itibariyle bir miktar yükseliş söz konusu. Yapı Kredi Bankası'nın ise ekonomik kriz döneminde yükselmiş olan takipteki konut kredilerinde ciddi bir gerileme dikkat çekiyor.